گیاهان به طور کلی دارای دو سیستم اندامی هستند: سیستم ریشه‌ای و سیستم شاخساره‌ای. هر کدام از این سیستم‌ها دارای قسمت‌های مختلفی هستند که وظایف ویژه‌ای را بر عهده دارند. در ادامه به بررسی اجزای مختلف گیاه و وظایف هر یک می‌پردازیم.
🟤 سیستم ریشه‌ای
سیستم ریشه‌ای شامل قسمت‌های زیرزمینی گیاه است که ریشه‌ها، غده‌ها و ریزوم‌ها را در بر می‌گیرد.
ریشه‌ها:
- جذب آب و مواد معدنی از خاک: ریشه‌ها با استفاده از ریشه‌های مویین خود، آب و مواد معدنی مورد نیاز گیاه را از خاک جذب می‌کنند.
- ذخیره غذا: ریشه‌ها می‌توانند غذا را به صورت نشاسته ذخیره کنند تا در مواقع نیاز گیاه از آن استفاده کند.
- تولید هورمون‌های رشد گیاه: برخی هورمون‌های رشد گیاهی در ریشه‌ها تولید می‌شوند.
- تثبیت گیاه در خاک: ریشه‌ها گیاه را در خاک تثبیت کرده و به آن کمک می‌کنند که در برابر باد و دیگر نیروهای مکانیکی مقاوم باشد.
- توسعه گیاهان جدید: برخی گیاهان از طریق ریشه‌های خود می‌توانند گیاهان جدیدی را تولید کنند (تکثیر رویشی).
🟢 سیستم شاخساره‌ای
سیستم شاخساره‌ای شامل قسمت‌های بالای زمین گیاه است که شامل ساقه‌ها، برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها می‌شود.
ساقه‌ها:
- استحکام و حمایت: ساقه‌ها به گیاه کمک می‌کنند تا جوانه‌ها، گل‌ها، برگ‌ها و میوه‌ها را نگه داشته و به آن‌ها استحکام و حمایت بدهند.
- ذخیره غذا: ساقه‌ها می‌توانند غذا را به صورت نشاسته ذخیره کنند.
- انتقال مواد: ساقه‌ها مسئول انتقال آب، مواد معدنی و غذا به تمام قسمت‌های گیاه هستند.
- توسعه گیاهان جدید: برخی گیاهان از طریق ساقه‌های خود می‌توانند گیاهان جدیدی را تولید کنند (تکثیر رویشی).
برگ‌ها:
- تولید غذا: برگ‌ها از طریق فرآیند فتوسنتز، با استفاده از نور خورشید، دی‌اکسید کربن و آب، غذا تولید می‌کنند.
- کمک به تکثیر: برخی گیاهان مانند بریوفیلوم از طریق برگ‌های خود تکثیر می‌شوند.
- تعرق: برگ‌ها به تبخیر آب از قسمت‌های هوایی گیاه کمک می‌کنند.
- تغییر شکل برای وظایف خاص: برگ‌های برخی گیاهان به صورت پیچک‌ها تغییر شکل می‌دهند که به بالا رفتن کمک می‌کنند (مثل گیاه نخود) یا به صورت خار در می‌آیند که به حفاظت کمک می‌کند (مثل کاکتوس). برخی برگ‌ها ممکن است گوشتی شده و غذا ذخیره کنند (مثل گیاه پیاز).
🌺 گل‌ها
گل‌ها جذاب‌ترین و رنگارنگ‌ترین قسمت‌های گیاه هستند و به تکثیر جنسی گیاهان کمک می‌کنند.
اجزای گل ها
گل‌ها دارای چهار قسمت اصلی هستند:
- کاسبرگ: قسمت‌های سبز گل که زیر گلبرگ‌ها قرار دارند و از جوانه‌های گل در برابر آسیب محافظت می‌کنند.
- گلبرگ: قسمت‌های رنگارنگ گل که بالای کاسبرگ‌ها قرار دارند و به گرده‌افشانی کمک می‌کنند.
- پرچم‌ها: شامل یک بساک و یک نخ‌ک هستند و قسمت تولید مثل نر گیاه بوده و سلول‌های جنسی نر یا اسپرماتیا را تولید می‌کنند.
- مادگی: شامل کلاله، خامه و تخمدان است و قسمت تولید مثل ماده گیاه بوده و سلول‌های جنسی ماده یا تخمک‌ها را تولید می‌کنند.
وظایف گل‌ها:
- تکثیر جنسی: گل‌ها به تولید مثل جنسی گیاهان کمک می‌کنند.
- گرده‌افشانی و لقاح: گل‌ها با جذب گرده‌افشان‌ها مانند زنبورها و پروانه‌ها به گرده‌افشانی و لقاح تخمک‌ها کمک می‌کنند.
🥔🍓🥦 میوه‌ها
میوه‌ها تخمدان‌های رسیده‌ای هستند که بعد از گرده‌افشانی در گل به وجود می‌آیند.
وظایف میوه‌ها:
- حفاظت از بذرهای در حال رشد: میوه‌ها بذرها را در برابر آسیب‌ها محافظت می‌کنند.
- کمک به پخش بذرها: میوه‌ها به پراکندگی بذرها کمک می‌کنند و در نتیجه تکثیر گیاه را تسهیل می‌کنند.
هر قسمت از گیاه وظایف خاص خود را دارد، اما همه آن‌ها در ترکیب با هم عمل می‌کنند تا مزایای منحصر به فردی در رشد و بقا گیاه فراهم کنند. این ترکیب هماهنگ به گیاهان امکان می‌دهد تا در محیط‌های مختلف زنده بمانند و تکثیر شوند.
