همه چیز درباره مورچه‌ها- از واقعیت های شگفت انگیز مورچه ها تا زندگی اجتماعی
نقش مورچه‌ها در کشف گونه‌های جدید باستانی
چه حیواناتی به دیرینه‌شناسان در کشف گونه‌های جدید باستانی کمک می‌کنند؟ پاسخ به این سؤال مورچه‌ها هستند! در آمریکای شمالی، دیرینه‌شناسان به تازگی ۱۰ گونه جدید از پستانداران باستانی را به لطف این حشرات کوچک که تپه‌های خاکی می‌سازند، کشف کرده‌اند. این موفقیت علمی شامل فعالیت‌های طبیعی مورچه‌های دانه‌چین است که دانه‌ها را جمع‌آوری کرده و در تپه‌های بزرگ رسوبی زندگی می‌کنند. با ساخت تپه‌های خود، مورچه‌ها به عنوان کوچک‌ترین جمع‌آوران فسیل‌های جهان عمل می‌کنند. با بررسی ۱۹ تپه مورچه‌های دانه‌چین، پژوهشگران به تازگی بیش از ۶۰۰۰ ریزفسیل – هر یک به اندازه چند میلی‌متر – از پستانداران باستانی پیدا کرده‌اند.
۵ واقعیت شگفت‌انگیز درباره مورچه‌ها
- بیش از ۱۲,۰۰۰ گونه مورچه در سراسر جهان وجود دارد که در هر قاره‌ای به جز قطب جنوب یافت می‌شوند. از مورچه‌ای که ممکن است در نزدیکی خانه‌تان پیدا کنید تا مورچه‌هایی که در جنگل‌های بارانی قلعه‌های زیرزمینی می‌سازند و حتی مورچه‌های پرنده!
- گفته می‌شود مورچه گلوله‌ای دردناک‌ترین نیش دنیا را دارد! این مورچه‌ها در شرایط جنگلی مرطوب زندگی می‌کنند و نیش آن‌ها با ضربه گلوله مقایسه شده است!
- مورچه‌ها طولانی‌ترین عمر را در میان حشرات دارند. برخلاف برخی حشرات که ممکن است فقط چند روز یا حتی چند ساعت زنده بمانند، ملکه مورچه یک گونه خاص – Pogonomyrmex Owyheei – می‌تواند تا ۳۰ سال عمر کند!
- مورچه یکی از قوی‌ترین موجودات جهان نسبت به اندازه‌اش است. یک مورچه می‌تواند ۵۰ برابر وزن بدن خود را حمل کند!
- مورچه‌ها رکورد سریع‌ترین حرکت در قلمرو حیوانات را دارند. گونه‌ای از مورچه‌ها به نام مورچه تله‌فکی، می‌تواند فک‌های خود را با سرعت ۲۲۵ کیلومتر در ساعت (۱۴۰ مایل در ساعت) ببندد که از آن برای کشتن طعمه یا زخمی کردن شکارچیان استفاده می‌کند.
فورمیکاری چیست؟
فورمیکاری یک کلمه دیگر برای کلونی مورچه‌ها است. فورمیکاری از یک یا چند ملکه تخم‌گذار و تعداد زیادی از مورچه‌های “کارگر” ماده تشکیل شده است که از ملکه مراقبت می‌کنند، لانه را می‌سازند و نگهداری می‌کنند، به دنبال غذا می‌گردند و از جوانان مراقبت می‌کنند. مورچه‌های نر بال دارند و تنها وظیفه آن‌ها جفت‌گیری با ملکه است. بزرگترین لانه مورچه‌ای که تاکنون پیدا شده است بیش از ۳,۷۰۰ مایل عرض داشت! این کلونی عظیم که در سال ۲۰۰۰ در آرژانتین پیدا شد، ۳۳ جمعیت مورچه را در خود جای داده بود که به یک ابرکلونی بزرگ ادغام شده بودند، با میلیون‌ها لانه و میلیاردها کارگر!
مورچه‌ها چگونه ارتباط برقرار می‌کنند؟
معروف است که مورچه‌ها گوش ندارند و برخی از آن‌ها حتی چشم هم ندارند. مورچه‌ها با احساس ارتعاشات از زمین از طریق پاهایشان “می‌شنوند” و مورچه‌های بدون چشم مانند گونه‌های مورچه راننده می‌توانند با استفاده از شاخک‌های خود ارتباط برقرار کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند سیگنال‌های شیمیایی (به نام فرمون) را که از بدنشان آزاد می‌شود، برای ارسال پیام به سایر مورچه‌ها استفاده کنند. آن‌ها هنگام نزدیک شدن خطر، هشدار می‌دهند، رد فرمونی به سمت منابع غذایی می‌گذارند و حتی از آن‌ها برای جذب جفت استفاده می‌کنند – نوعی معجون عشق مورچه‌ای.
کدام گونه مورچه برای انسان‌ها “گران‌ترین” است؟
مورچه‌های آتشین قرمز وارداتی عنوان “گران‌ترین” مورچه‌ها برای جامعه انسانی را دارند. این گونه بومی آمریکای جنوبی است و به طور تصادفی در آمریکای شمالی، استرالیا، نیوزیلند، چندین کشور آسیایی و کارائیب معرفی شده است. نیش این مورچه‌ها دردناک است و باعث احساس سوختگی می‌شود – به همین دلیل به آن‌ها “مورچه آتشین” می‌گویند. همچنین شناخته شده است که این مورچه‌ها به محصولات کشاورزان آسیب می‌زنند. بنابراین تماس با مورچه‌های آتشین قرمز وارداتی منجر به میلیون‌ها دلار هزینه‌های دامپزشکی و پزشکی می‌شود و سالانه بیش از ۳ میلیارد دلار خسارت اقتصادی وارد می‌کند!
چرخه زندگی مورچه‌ها
مورچه‌ها دارای یک چرخه زندگی پیچیده هستند که شامل چهار مرحله است: تخم، لارو، شفیره، و بالغ. ملکه مورچه تخم‌ها را می‌گذارد و پس از حدود یک تا دو هفته، تخم‌ها به لارو تبدیل می‌شوند. لاروها توسط مورچه‌های کارگر تغذیه می‌شوند تا زمانی که به شفیره تبدیل شوند. در نهایت، شفیره‌ها به مورچه‌های بالغ تبدیل می‌شوند که می‌توانند وظایف مختلفی مانند جمع‌آوری غذا، مراقبت از لانه و پرورش نسل بعدی را انجام دهند.
رفتار اجتماعی مورچه‌ها
مورچه‌ها حشرات اجتماعی هستند که در کلونی‌های پیچیده زندگی می‌کنند. هر کلونی دارای یک ساختار اجتماعی مشخص است که شامل ملکه، کارگران، و نرها می‌شود. مورچه‌های کارگر وظایف متعددی را برعهده دارند از جمله جمع‌آوری غذا، دفاع از لانه، و مراقبت از تخم‌ها و لاروها. نرها تنها وظیفه جفت‌گیری با ملکه را دارند و پس از آن می‌میرند.
نقش مورچه‌ها در اکوسیستم
مورچه‌ها نقش حیاتی در اکوسیستم‌ها ایفا می‌کنند. آن‌ها به تجزیه مواد آلی کمک می‌کنند، خاک را هوا دهی می‌کنند و به پراکنش بذرها کمک می‌کنند. علاوه بر این، مورچه‌ها به کنترل جمعیت دیگر حشرات و آفات کمک می‌کنند. برخی گونه‌های مورچه‌ها حتی روابط همزیستی با گیاهان و دیگر حشرات دارند که برای هر دو طرف مفید است.
چگونگی مقابله با تهاجم مورچه‌ها در خانه
تهاجم مورچه‌ها در خانه می‌تواند مشکل‌ساز باشد. برای مقابله با آن‌ها، ابتدا باید منبع ورود آن‌ها را پیدا کرده و از بین برد. استفاده از طعمه‌های مورچه‌کش، اسپری‌های حشره‌کش، و مهر و موم کردن نقاط ورودی می‌تواند موثر باشد. همچنین تمیز نگه‌داشتن خانه و عدم دسترسی مورچه‌ها به منابع غذایی می‌تواند از تهاجم آن‌ها جلوگیری کند.
انواع مورچه‌ها
1. مورچه‌های برگ‌بر
مورچه‌های برگ‌بر برگ‌ها را برش می‌دهند و به لانه‌های خود می‌برند. آن‌ها از این برگ‌ها برای پرورش قارچ‌هایی استفاده می‌کنند که منبع اصلی غذای آن‌هاست. این نوع مورچه‌ها به خاطر فعالیت‌های کشاورزی‌شان معروف هستند.
2. مورچه‌های گلوله‌ای
مورچه‌های گلوله‌ای به دلیل نیش بسیار دردناکشان معروف هستند. آن‌ها در جنگل‌های مرطوب زندگی می‌کنند و نیش آن‌ها با ضربه گلوله مقایسه شده است. این نیش باعث درد شدید و تورم می‌شود و می‌تواند چندین ساعت طول بکشد.
3. مورچه‌های تله‌فکی
مورچه‌های تله‌فکی به دلیل سرعت بالای فک‌هایشان شناخته می‌شوند. آن‌ها می‌توانند فک‌های خود را با سرعت ۲۲۵ کیلومتر در ساعت ببندند. این حرکت سریع برای کشتن طعمه یا دفاع از خود استفاده می‌شود.
4. مورچه‌های شکر‌دوست
مورچه‌های شکر‌دوست به طور خاص جذب مواد قندی می‌شوند. آن‌ها معمولاً در نزدیکی منابع غذایی شیرین مانند میوه‌ها، شیره گیاهان و محصولات شیرین دیده می‌شوند. این مورچه‌ها می‌توانند به سرعت منابع غذایی قندی را پیدا کرده و به کلونی خود منتقل کنند.
5. مورچه‌های آتشین
مورچه‌های آتشین با نیش دردناک خود شناخته می‌شوند. آن‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و می‌توانند به محصولات کشاورزی آسیب برسانند. نیش آن‌ها باعث ایجاد حس سوزش و درد شدید می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد.
6. مورچه‌های عشایری (مورچه‌های جنگی)
مورچه‌های عشایری به صورت کلونی‌های بزرگ و بدون لانه‌های ثابت زندگی می‌کنند. آن‌ها دائماً در حرکت هستند و به دنبال منابع غذایی می‌گردند. مورچه‌های عشایری معمولاً بسیار تهاجمی هستند و می‌توانند به سرعت مناطق وسیعی را تسخیر کنند.
7. مورچه‌های صحرایی
مورچه‌های صحرایی در مناطق خشک و گرم زندگی می‌کنند و به شرایط سخت محیطی سازگار شده‌اند. آن‌ها معمولاً رنگ روشنی دارند تا از گرمای شدید خورشید محافظت شوند و به سرعت در جستجوی غذا حرکت می‌کنند.
8. مورچه‌های درختی
مورچه‌های درختی در بالای درختان و گیاهان زندگی می‌کنند و لانه‌های خود را در برگ‌ها و شاخه‌ها می‌سازند. آن‌ها معمولاً از شیره گیاهان و حشرات کوچک تغذیه می‌کنند و نقش مهمی در کنترل آفات گیاهان ایفا می‌کنند.
انواع مورچه‌های داخل لانه
1. ملکه مورچه
ملکه، تنها ماده تخم‌گذار در کلونی است و وظیفه اصلی او تولید تخم‌ها برای تولید نسل‌های جدید مورچه‌ها است. ملکه‌ها معمولاً بزرگتر از مورچه‌های کارگر و نرها هستند و می‌توانند تا چندین سال زنده بمانند. برخی از ملکه‌ها بال دارند که برای جفت‌گیری از آن‌ها استفاده می‌کنند و پس از جفت‌گیری بال‌ها را از دست می‌دهند.
2. مورچه‌های کارگر
مورچه‌های کارگر، شامل ماده‌هایی هستند که وظایف مختلفی را در کلونی انجام می‌دهند. این وظایف شامل جمع‌آوری غذا، مراقبت از لانه، دفاع از کلونی و پرورش نسل‌های جدید است. مورچه‌های کارگر بدون بال هستند و عمده جمعیت کلونی را تشکیل می‌دهند.
3. مورچه‌های نر
مورچه‌های نر بال دارند و تنها وظیفه آن‌ها جفت‌گیری با ملکه است. پس از جفت‌گیری، مورچه‌های نر معمولاً می‌میرند. نرها کمتر از سایر اعضای کلونی مشاهده می‌شوند و جمعیت کمتری دارند.
4. مورچه‌های سرباز
در برخی از کلونی‌ها، مورچه‌های سرباز وجود دارند که از کلونی در برابر تهدیدات خارجی محافظت می‌کنند. آن‌ها فک‌های بزرگی دارند که برای مبارزه و دفاع استفاده می‌شود. مورچه‌های سرباز معمولاً بزرگتر از مورچه‌های کارگر هستند و نقش مهمی در حفاظت از کلونی دارند.
5. مورچه‌های فرمیکاریوم
این دسته شامل گونه‌هایی از مورچه‌ها می‌شود که در داخل لانه‌های پیچیده و سازمان‌یافته زندگی می‌کنند. این لانه‌ها می‌توانند به صورت طبیعی یا مصنوعی ساخته شوند و شامل تونل‌ها، اتاق‌ها و محفظه‌های مختلفی برای نگهداری غذا، پرورش لاروها و تخم‌ها هستند.
